<
जळगाव – (प्रतिनिधी) – एमआयसी / एआयसीटीई यांनी टॉयकॅथॉन २०२१ ग्रँड फिनाले होस्ट करण्यासाठी गोदावरी अभियांत्रिकी महाविद्यालय, जळगाव या संस्थेचे नाव निवडले आहे. देशी खेळण्या उद्योगास प्रोत्साहन देण्यासाठी भारत भारताच्या विविध भागातील सुमारे 16 संघांनी त्यांच्या सहभागाची पुष्टी केली आहे.
खेळणे उद्योगात पंतप्रधान मोदींच्या ‘लोकल फॉर व्होकल’ यावर जोर देताना, शिक्षण मंत्रालयाने मल्टी ट्रॅक देश-व्यापी आंतर-मंत्रालयीय टॉयकॅथॉनची कल्पना विकसित केली.
टॉयकॅथॉन २०२१ हे शिक्षण मंत्रालयाने पाच अन्य मंत्रालय, ते म्हणजे महिला व बाल विकास मंत्रालय (एमडब्ल्यूसीडी), माहिती व प्रसारण मंत्रालय, वाणिज्य व उद्योग मंत्रालय, लघु व मध्यम उद्योग मंत्रालय आणि वस्त्रोद्योग मंत्रालय यांच्या सहकार्याने संयुक्तपणे आयोजित केले आहे. ऑल इंडिया कौन्सिल फॉर टेक्निकल एज्युकेशन मधील शिक्षण मंत्रालयाचा इनोव्हेशन सेल टॉयकॅथॉन 2021 आयोजित करण्यासाठी नोडल सेंटर म्हणून
काम करत आहे. शिक्षण मंत्रालयाचे सचिव श्री अमित खरे म्हणाले की, “भविष्यात भारताला जागतिक टॉय मॅन्युफॅक्चरिंग हब म्हणून उदयास येण्याची गरज आहे. देशांतर्गत खेळण्यांचे उद्योग आणि स्थानिक उत्पादकांसाठी न वापरलेले संसाधने उपलब्ध करून आणि संभाव्य क्षमतेचा उपयोग करून घेण्यासाठी आपण एक संस्था तयार करण्यावर भर दिला पाहिजे. माननीय पंतप्रधानांच्या दूरदृष्टीवर कार्य ‘करणे आणि आपल्या खेळण्यांच्या बाजाराच्या संभाव्य क्षमतेचा विचार केल्यास आपण खेळण्यातील उद्योगात सहजपणे “आत्मनिर्भर” होऊ शकतो.
एआयसीटीईचे अध्यक्ष प्रा. अनिल डी. सहस्रबुद्धे म्हणाले की, “राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण (एनईपी) -२०२० ने नाविन्य आणि अनुभवात्मक शिक्षणावर जोर दिला आहे.एनईपीकडून प्रेरणा घेऊन, एआयसीटीई शिक्षण मंत्रालयाच्या इनोव्हेशन सेलबरोबर देशाच्या तरूण मनांना नवीन कल्पनांचा अनुभव घेण्यास व त्यांचे विचार प्रत्यक्षात आणण्यासाठी व्यासपीठ उपलब्ध करण्यासाठी विविध हॅकाथॉन आयोजित करण्यासाठी कार्यरत आहे. त्याच मार्गावर आम्ही आमच्या टॉयकॅथॉनला देशांतर्गत खेळणी बाजारात नाविन्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी ‘आमच्या इनोव्हेटर्सना राष्ट्रीय स्तरावरील व्यासपीठ प्रदान करण्यासाठी हे आयोजन करीत आहोत.आमच्या अभियांत्रिकी संस्थांकडून टॉयकॅथॉन 2021 मध्ये आम्हाला मोठा सहभाग मिळाला आहे याबद्दल मला आनंद वाटतो.”
प्रस्तावित टॉय हॅकॅथॉनकडे 3 प्रकार आहेत:
ट्रॅक 1 कनिष्ठ पातळीवरील सहभागासाठी म्हणजेच, प्रामुख्याने शालेय विद्यार्थी. यात मुख्यत: 0-3 वर्षे व 4-10 वर्षे वयोगटातील मुलांसाठी खेळणी डिझाइन करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. ट्रॅक 2 वरिष्ठ स्तरावरील सहभागासाठी म्हणजेच, उच्च शिक्षण संस्थामधील विद्यार्थी आणि प्राध्यापक.या गटाने 0-3 वर्षे, 4-10 एआय. एमएल • आणि 11 वर्षे आणि त्यावरील संकल्पना विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. हा विभाग प्रामुख्याने इलेक्ट्रॉनिक्स, सेन्सर, मेकॅट्रॉनिक्स आणि पध्दती, आणि एआर-व्हीआर-एक्सआर आणि रोबोटिक्सवर आधारित खेळणी यावर केंद्रित आहे.
ट्रॅक 3 स्टार्टअप-प्रोफेशनल लेव्हलसाठी म्हणजेच, संपूर्ण खेळणे नूतनीकरण आणि नमुना विकसित करणे. भारतीय बाजारपेठेत खेळण्यांची गुणवत्ता सुधारण्याबरोबरच, उत्पादन वाढीसाठी खेळणी उद्योगात या नमुन्यांची अपेक्षा आहे.
आंतर-मंत्रालयीन टॉयकॅथॉन, हे स्थानिक आणि नवीन सामग्री वापरुन नवीन आणि नाविन्यपूर्ण खेळण्यांच्या संकल्पनेवर लक्ष केंद्रित करते, जे किफायतशीर, परवडणारे, सुरक्षित, पर्यावरणास अनुकूल असून दोन्ही, भारतीय आणि जागतिक बाजारपेठांसाठी उच्च गुणवत्तेसह आहेत. टॉयकॅथॉन 2021 या ग्रँड फिनालेची सुरुवात, काही महिन्यांपूर्वी स्पर्धकांकडून समस्येच्या निवेदनांना आमंत्रित करण्यासह आणि मुख्य समस्येच्या निवेदनांना अंतिम रूप देण्यापासून, नोडल केंद्रे, मूल्यांकनकर्ता, तज्ञ आणि मान्यवर ठरवणे इत्यादी कामापासून झाली. त्यानंतर विद्यार्थ्यांना आणि व्यावसायिकांना सहभामास आमंत्रित केले गेले. शिक्षण, भारतीय इतिहास, संस्कृती आणि नैतिक मूल्ये, सामाजिक व मानवी मूल्ये, मानसशास्त्रीय विकास, कृषी अवजारे व साधने आणि भारताविषयी ज्ञान या विषयांवर आधारित सुमारे 14130 संघांनी नाविन्यपूर्ण ‘खेळण्यांवर 17770 वेगवेगळ्या कल्पना सादर केल्या आहेत. सुरुवातीला हॅकॅथॉनचे दोन स्वरुपात आयोजन केले होते म्हणजेच शारीरिक खेळण्यांसाठी फिजिकल टॉयकॅथॉन · आणि डिजिटल खेळण्यांसाठी डिजिटल टॉयकॅथॉन. विद्यार्थी आणि सहभागींच्या सुरक्षेच्या दृष्टीने फिजिकल टॉयकॅथॉन पुढे ढकलण्यात आले आहे आणि सध्याच्या कोविड 19 साथीच्या आजारामुळे केवळ 22 जून 2021 ते 24 जून 2021 या काळात डिजिटल हॅकॅथॉन घेण्यात येत आहे. डिजिटल टोयकाथॉनला उत्साही नवकल्पनांचा अभूतपूर्व प्रतिसाद मिळाला असून आता अक्षरशः निवडक 1567 संघ 85 नोडल सेंटरच्या माध्यमातून सहभागी होणार आहेत. अँड फिनालेच्या वेळी निवडलेले संघ ऑनलाईन माध्यमातून प्रीमियर संस्थांमधील तज्ज्ञांचा समावेश असलेल्या जूरी पॅनेलसमोर त्यांची खेळणी सादर करतील.हॅकाथॉन दरम्यान या संघांना तज्ञांकडून मार्गदर्शन मिळेल आणि तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार संघांना त्यांचे खेळणी सुधारित करावे लागतील.
डॉ. अभय जेरे, मुख्य अभिनव अधिकारी, शिक्षण मंत्रालयीन इनोव्हेशन सेल ने शिक्षणशास्त्रात टॉयकाथॉनचे महत्त्व सांगितले. ते म्हणाले, “खेळण्यावर आधारित अध्यापनशास्त्र हा शिकवण्याचा व शिकण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे. टोयकाथॉन 2021 साठी आमच्याकडे मोठ्या प्रमाणात स्पर्धकांच्या नोंदी आल्या आहेत. शालेय विद्यार्थ्यांना मजेदार आणि सोप्या पद्धतीने अतिशय कठीण विज्ञान आणि गणिताच्या संकल्पना शिकवण्याकरिता त्या खेळण्यांच्या माध्यमातून आपण लक्ष केंद्रित करीत आहोत.” डॉ. मोहित गंभीर, इनोव्हेशन डायरेक्टर, एज्युकेशन इनोव्हेशन सेल यांनी भारतीय एमएसएमई खेळणी उद्योगामधील नावीन्य वाढविण्याऱ्या अश्या हॅकाथॉनच्या आयोजनावर जोर दिला. ते म्हणाले की, “टॉयकेथॉनमध्ये खेळणी उदयोगाशी संबंधित एमएसएमई क्षेत्रात क्रांती घडविण्याची क्षमता आहे. हा टॉयकॅथॉन, आमच्या अभिनव तरुणांमध्ये स्पर्धा आणि नाविन्यपूर्ण संस्कृती वाढवतो आणि यामुळे आपल्या मातृभूमीच्या परंपरेने प्रेरित झालेल्या आधुनिक युगातील खेळण्यांच्या स्थानिक उत्पादनात वाढ होईल. “
टॉयकॅथॉन केवळ तरुणांच्या मनाला राष्ट्रीय संस्थांशी जोडत नाही, तर ते खेळण्या उद्योगातील नाविन्यपूर्ण, समालोचनात्मक विचार आणि जीवन कौशल्य शिकण्याची भावना देखील उत्पन्न करेल अशी माहिती पत्रकार परिषदेत प्राचार्य डॉ. व्ही. एस. पाटील व सहकार्यऱ्यांनी दिली.
