तुम्ही ऐकलेच असेल की जेव्हा आयुष्य तुम्हाला खाली ठेवते तेव्हा तुम्हाला खाली राहायचे आणि रडायचे कि परत उठायचे ते तुमच्यावर अवलंबून आहे. निःसंशयपणे, जग त्या व्यक्तीची प्रशंसा करते ज्याने परत उठणे, वाढणे, शिकणे आणि आपल्यापेक्षा उंच उभे राहणे निवडले. आपण अशा एका महिलेबद्दल जाणून घेणार आहोत जी या म्हणींची अचूक साक्ष देतात. एक स्त्री जिने तिच्या आयुष्यात खूप चढ-उतार पाहिले आहेत. तिचे जीवन संघर्षांनी भरलेले आहे. तसेच, बरेच लोक तिच्या पराभवाची वाट पाहत होते. पण तरीही, तिने स्वतःसाठी उभे राहून सर्वांना चुकीचे सिद्ध केले. नाशिकमधील संगीता पिंगळे या महिला शेतकरी सांगतात की, त्यांचना शेती करता येत नसल्याचे सांगण्यात आले. “लोक म्हणाले की तुम्ही शेती करून यशस्वी होऊ शकत नाही. मला ते चुकीचे सिद्ध करायचे होते.” संगिता पिंगळ १३ एकर जमिनीत द्राक्षे आणि टोमॅटोचे पीक घेत आहे. मात्र, एक काळ असा होता की त्यांच्याकडे खायला फारसे नव्हते. 2004 साली त्यांनी काही प्रकृतीक समस्यांमुळे तिचे दुसरे मूल गमावले. त्या उद्ध्वस्त झाल्या होत्या. तीन वर्षांनंतर त्यांनी त्यांचा नवराही एका रस्ता अपघातात गमावला. त्यांना तिसरे मूल होणार होते. 10 वर्षे त्या उदास होत्या. त्यांचे आयुष्य पूर्णपणे बदलले होते. त्यांचा अनुभव सांगताना संगीता ताई सांगतात की, सासरच्यांनी आणि नातेवाईकांनी त्यांना खूप मदत केली, पुन्हा एकदा त्यांच्या आयुष्यावर लक्ष केंद्रित करण्यास मदत केली. त्या एका संयुक्त कुटुंबात राहत होत्या जे 2017 मध्ये विभक्त झाले. तथापि, त्यांनी त्याची सपोर्ट सिस्टीम असलेली व्यक्ती गमावली – त्याचे सासरे. पुन्हा एकदा त्या एकट्या पडल्या. या कौटुंबिक शोकांतिकेचा अर्थ असा आहे की आता, त्या त्यांच्या सासरच्या 13 एकर जमिनीच्या एकमात्र संरक्षक होत्या. गरज ही शोधाची जननी असते, असे नेहमी म्हटले जाते. संगिता पिंगळे म्हणाल्या की, जमीन हेच आपल्या उत्पन्नाचे साधन होते. शेतात काम शिकण्याशिवाय त्याना पर्याय नव्हता. काही महिन्यांपूर्वी वेगळे झालेल्या नातेवाइकांनी सांगितले की, मला शेत, मुले सांभाळणे, घरातील कामे करणे कठीण जाईल. हे सांगण्यापेक्षा सोपे आहे. हे महिलांचे शेत नाही, असा दावा नातेवाईकांनी केला आहे.”पण संगिता ताईंनी त्यांची कृती त्यांच्या बाजूने बोलू दिली. आता, त्या त्यांच्या शेतात टोमॅटो आणि द्राक्षे पिकवतात, टनाने उत्पादन घेतात आणि लाखो रुपये कमवतात.
उल्लेखनीय आहे की, संगिता ताई विज्ञान पदवीधर आहे. आपल्या आजूबाजूला दिसणार्या प्रत्येक स्त्रीप्रमाणेच संगीता पिंगळे एक बहुगुणी, अष्टपैलू आहेत. उदरनिर्वाहासाठी त्याना अनेक भूमिका कराव्या लागल्या.
त्यांनी दागिन्यांच्या बदल्यात पैसे घेतले, तसेच शेतीसाठी भांडवल उभे करण्यासाठी त्यांनी त्याच्या भावांकडून पैसे घेतले. त्याच्या भावाने त्यांना शेती आणि शेतीचे विविध पैलू समजण्यास मदत केली.
“त्यांनी मला द्राक्षे पिकवण्यासाठी वापरण्यात येणारी प्रक्रिया, विविध पैलू आणि रसायने समजून घेण्यात मदत केली. विज्ञानाचा विद्यार्थी असण्याचा एक अतिरिक्त फायदा होता. बर्याच वेळा, मला उत्पादनातील मजकूर वाचता आणि समजता आला नाही, परंतु माझ्या ज्ञानाने आणि शिकण्यामुळे मदत झाली. संगिता ताईंना मजुरांची कमतरता, अवकाळी आणि अवेळी पाऊस, कीटकांचा प्रादुर्भाव इत्यादी विविध अडचणींचा सामना करावा लागला. त्या म्हणाल्या, “माझा विश्वास आहे की शेतीचे काही पैलू फक्त पुरुषच हाताळतात, ज्यात ट्रॅक्टर चालवणे, मशीन दुरुस्त करणे आणि विक्रेते शोधणे इ. पण मला सर्व काही स्वतःच सांभाळायचे होते. त्यामुळे मी ट्रॅक्टर चालवायला शिकले आणि पार्ट दुरुस्त करायलाही शिकले. तिच्या सहनशीलतेचे आणि कष्टाचे फळ मिळाले. आता त्यांच्या शेतात दरवर्षी सुमारे ८००-१,००० टन द्राक्षांचे उत्पादन मिळते. दरवर्षी त्या सुमारे 25-30 लाख कमवतात. तसेच संगिता पिंगळे आपल्या मुलांना दर्जेदार शिक्षण देण्यास सक्षम झाल्या आहेत.
सध्या त्यांच्या शेतात SSN, Red globe, anushka व वाईन साठी वापरल्या जाणार्या द्राक्ष व्हरायटीज आणि Sudhakar सारख्या export व्हरायटीजचे उत्पादन घेतले जाते.मविप्र समाज संस्था संचालित कर्मयोगी दुलाजी सिताराम पाटील कृषी महाविद्यालय,नाशिक च्या कृषीकन्यानी. निकिता माळोद, मृणाल साळवे, ऋतुजा उफाडे,अनुष्का वाकचौरे, वैष्णवी वाघ, श्रद्धा वारुंगसे संगीता पिंगळे यांच्या द्राक्षबागेत जाऊन माहिती समजून घेतली…
